Lắng nghe là 1 phạm trù gì đó rất dung dị, bạn sẽ mau bỏ qua nó trong đời sống 4.0 này. Bạn sẽ được tiếp cận vô số kỹ năng hay ho, quan trọng và rồi dần quên đi Lắng nghe cũng là 1 kỹ năng. Lắng nghe là một kỹ năng không được xem là tối quan trọng trong cuộc sống hằng ngày. Nhưng thiếu đi nó, bạn sẽ mất rất nhiều thông tin, bạn sẽ mất đi nhưng người bạn, người thầy mà không hay biết. Ghi chép lượm lặt này như lời nhắc nhở để bạn đừng quên, cũng đừng xếp nó xuống dưới cùng của các kỹ năng cần luyện tập.
Đâu đó có 1 câu nói mà không được ghi tác giả: “Nhu cầu lắng nghe chỉ xếp sau nhu cầu tồn tại”. Đến đây hẳn bạn sẽ biết lắng nghe và nhu cầu lắng nghe cần thiết như nào.
Stephen Covey, tác giả cuốn sách nổi tiếng “7 thói quen để thành đạt”, nói rằng một nguyên tắc tạo ảnh hưởng và thành công mạnh mẽ nhất trong đời ông đó là: “First seek to understand, then to be understood” đại ý rằng “Đầu tiên chúng ta hãy lắng nghe để hiểu người khác, rồi mới mong đợi người khác thấu hiểu mình”.
Lắng nghe có các cấp độ sau:
Cấp độ 1 – Lắng nghe giả vờ: Có vẻ như tôi đang lắng nghe, nhưng không phải vậy, tâm hồn tôi đang ở đâu đó khác
Cấp độ 2 – Lắng nghe đàm thoại: Tôi tham gia vào cuộc đối thoại, lắng nghe, nói, suy nghĩ, nói
Cấp độ 3 – Lắng nghe chủ động: Tôi rất chú tâm vào những gì bạn đang nói, tôi đang thu thập thông tin và hoàn toàn chú ý.
Cấp độ 4 – Lắng nghe sâu: Tôi chú tâm vào bạn hơn là vào tôi, tôi đang cố gắng hiểu bạn.
Các cấp độ 1,2,3 nên dành cho sách vở. Ghi chép lượm lặt này dành cho cấp độ 4, vì sau 1 thời gian tìm hiểu, đọc ít bài tham luận hay 1 số sách vẫn khó để có thể hiểu. Lượm lặt này chỉ xin đúc kết 1 số kinh nghiệm cá nhân sau:
Lắng nghe sâu bao gồm: Nghe nhiều hơn lời người nói, khai thác những ý nghĩa sâu xa, những điều không nói ra, những cảm xúc được truyền đạt. Đó là những điều được thực hiện bằng cả trái tim và trí óc. Bạn hãy: “Lắng nghe với ít sự can thiệp nhất của trí não hãy lắng nghe 1 cách tự nhiên”, đúng hơn bạn hãy dùng trái tim của mình để nghe. Bạn để con tim mình chỉ đường khi tham gia mỗi một cuộc trò chuyện. Tuy nhiên vẫn có 1 số tips nhỏ giúp bạn dễ dàng hơn trọng việc luyện tập lắng nghe sâu. Có 1 bộ tips, gọi là 6 bước luyện tập để có thể lắng nghe sâu hơn
1. Tạo 1 không gian thoải mái để chia sẻ:
Thở nhẹ, mỉm cười (ai đó đã học, đã ngộ về chánh niệm chắc sẽ rất biết làm điều này)
Nếu là một không gian làm việc, buổi nói chuyện không liên quan máy móc, bạn hãy để các thiết bị điện tử được nghỉ ngơi, điện thoại hãy tắt âm, úp nó xuống mặt bàn, hãy nhẹ nhàng gập máy tính khi cuộc nói chuyện bắt đầu, nhớ là nhẹ nhàng nhé.
Ngồi thẳng, thoải mái, mở 2 tay nhẹ nhàng, duy trì tư thế thoải mái
Nhịp độ trò chuyện hãy chậm rãi, nhẹ nhàng
Cân nhắc việc hít thở sâu bạn nhé, duy trì sự hiện diện của bạn, và chăm chú hơn vào cuộc nói chuyện
2. Không phán xét:
Bạn hãy loại bỏ các yếu tố cản trở cuộc nói chuyện, các yếu tố phán xét. Sự phán xét câu chuyện, thành kiến, tôi biết rồi, hay cả việc giữ thể diện đều sẽ không giúp bạn nghe nhiều hơn sâu hơn, kể cả việc bạn không đồng ý, bạn hãy bắt đầu bằng những câu hỏi, đừng để người nghe vào thế phòng thủ.
3. Duy trì sự tập trung:
Hãy loại bỏ các yếu tố cản trở sự tập trung, để mình luôn tập trung vào câu chuyện. Lắng nghe cẩn thận với nội dung được trình bày, ngữ điệu, âm điệu và cử chỉ. Ghi nhớ các ý chính, chi tiết, và ghi nhớ của cả các ý tứ không có trong lời nói. Duy trì sự tiếp xúc bằng mắt
4. Hãy chú tâm và ngôn ngữ cơ thể: Cơ thể thường có xu hướng thể hiện đúng những gì bạn đang nghĩ và những gì bạn muốn.
Nhìn thẳng: Nhìn thẳng vào mắt người nói cho thất sự tập trung, tôn trọng thấu hiểu và an toàn.
Gật đầu: Gật đầu là một kỹ năng đặc biệt, nếu bạn hiểu và nắm bắt tốt kỹ thuật này sẽ tạo ra hiệu quả giao tiếp bất ngờ
Đừng khoanh tay trước ngực: Nếu bạn sử dụng hành động này thì cho dù bạn có đang lắng nghe cũng sẽ làm cho đối phương không được thoải mái.
Những cử chỉ khác: Hàng loạt các cử chỉ, tư thế khác nhau cũng cho thấy mức độ quan tâm của bạn với chuyện đang diễn ra.
5. Đừng sợ những khoảng lặng, hãy để họ dẫn dắt cuộc trò chuyện:
Chúng ta có xu hướng lấp đầy những khoảng lặng, nên:
- Hãy trấn an nếu người nói cần 1 khoảng lặng
- Hãy kiên nhẫn nếu người nói đột nhiên tạo 1 khoảng lặng rất lâu
Giữ im lặng không chỉ giúp bạn kiểm soát cảm xúc, mạch tư duy của quá trình giao tiếp mà còn có thêm thời gian thấu hiểu người nói.
6. Hãy khích lệ, khuyến khích:
Với sự khuyến khích hiệu quả, người đối thoại của bạn có thể cảm thấy tự tin hơn vào tình huống hiện tại và những người khác sẽ tiến về phía trước.
“Most people do not listen with the intent to understand; they listen with the intent to reply.” – “Đa số mọi người lắng nghe không phải để hiểu, họ lắng nghe để trả lời.”, Stephen Covey 1 chuyên gia huấn luyện từng viết nên bạn yên tâm, bản sẽ có rất nhiều cơ hội để rèn luyện và thực hành nó, bạn hãy nhẹ nhàng thực hành nó.
Tác giả: Lê Tường Phúc (LAHU)
